کتاب

نام كتاب: تسلية المجالس و زينة المجالس‏؛ نويسنده: سيد محمد كركى حائرى‏ ، وفات: قرن دهم‏؛ تعداد جلد واقعى: ۲ ؛زبان: عربى‏ ، موضوع: امام حسين علیه‌السلام

تسلیة المُجالس و زینة المَجالس: این كتاب شرح زندگانی پنج تن آل عبا (علیهم‌السلام) است و به دلیل آنكه بخش مربوط به امام حسین علیه‌السلام در آن مفصل تر است، به مقتل الحسین علیه‌السلام شهرت یافته است. مؤلف آن محمد بن ابی طالب حسینی حائری از عالمان قرن دهم است.

محتوای كتاب‏ تسلیة المُجالس و زینة المَجالس: وی كتاب را در ده مجلس تنظیم كرده كه سه مجلس آن در جلد نخست و بقیه در جلد دوم آمده است. عنوان مجالس ده گانه كه در واقع فصل‏ های كتاب به شمار می ‏رود این‏چنین است:

مجلس اول در تظلم امام حسین علیه‌السلام و ثواب گریه بر او، مؤلف در ا دامه این مجلس به مناسبت، مصائب پیامبران را بیان كرده و شرحی از احوال برخی پیامبران را آورده است.

مجلس دوم زندگانی پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم با تكیه بر همراهی حضرت علی علیه‌السلام با او، مجلس سوم فضائل و كرامات و شرحی از حوادث دوران زندگی امیرالمؤمنین علیه‌السلام و شهادت آن حضرت به اضافه مناقب حضرت زهرا (س) و ازدواج او با علی علیه‌السلام مجلس چهارم در باره زندگی و مناقب امام مجتبی و موضوع صلح آن حضرت با معاویه، مجلس پنجم تا دهم زندگی، مقتل و فضیلت زیارت امام حسین علیه‌السلام.

مؤلف بر اساس آنچه خود در مقدمه می‏ گوید در تنظیم این ده مجلس است از كتاب فارسی روضة الشهداء تبعیت كرده و روش آن را در پیش گرفته است. با این حال به نظر می‌رسد مؤلف چندان محتوای روضة الشهداء و كتبی از این دست را در اثر خود نیاورده و سعی بر نقل كردن از منابع كهن و معتبر داشته است چنانكه در مواردی از ابومخنف و حمید بن مسلم و گاه متأخرین مانند خوارزمی و لهوف گزارش كرده است.

مؤلف مطالب خود را از منابع متعددی كه پیش از او رواج داشته نقل كرده و در مواردی به نام منبع تصریح كرده و گاه سلسله اسناد را آورده است. محقق كتاب مرحوم فارس حسّون، منابع كتاب را به تفصیل استخراج كرده است. شرح بیشتر منابع مؤلف در شماره ۱ و ۲ مجله علوم حدیث آمده است. مؤلف در مقدمه یاد آور می‌شود كه در این اثر روایاتی را نقل می‌کند كه علما آن را صحیح دانسته و در كتب خود آورده‏اند. به دلیل تبعیتی كه حائری از روضة الشهداء كرده كتاب خود را فصاحت و بلاغت و سجع زیبا آراسته است.

جایگاه، شحصیت و زندگانی محمد بن ابی طالب حائری: وی مؤلف كتاب زینة المجالس و از خطبای شیعه است كه در كرك شام متولد شده و به كربلا نقل مكان كرده است. زمان ولادت و وفات او روشن نیست ولی در نیمه دوم قرن دهم مشغول تألیف كتاب بوده است. وی در شرحی كه خود در كتابش آورده مدتی به دمشق رفته و از سكونت در محل دشمنان اهل بیت اظهار ناراحتی می‌کند.

حائری قریحه شعری هم داشته و اشعاری از خود در این كتاب آورده و دیوان شعری نیز داشته است. گویا مؤلف آثار علمی چندانی ندارد و آنچه در مقدمه كتاب اشاره كرده خطبه‏هایی است كه با توجه به خطیب بودنش در باره اهل بیت می‏خوانده و آنها را در كتاب زینة المجالس هم درج كرده است.

فهرست‏ نویسان در باره وی و كتابش دچار ابهام و اشتباه شده ‏اند و علت آن نبود اطلاعات كامل در این باره و دسترس نبودن اثر نزد آنان بوده است.